Co to znaczy, że test NIPT bada delecje i duplikacje? Czy warto wybrać rozszerzony pakiet?

Delecje i duplikacje to zmiany strukturalne w materiale genetycznym, które dotyczą niewielkich fragmentów chromosomów.

• DELECJE oznaczają brak pewnego odcinka DNA w chromosomie. Może to prowadzić do niedoboru genów niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka, co wiąże się z różnymi problemami zdrowotnymi lub rozwojowymi.  Za niektóre zespoły odpowiadają bardzo małe delecje (tzw. mikrodelecje) i przykładem może być zespół DiGeorge’a. Chociaż takie zmiany są niewielkie i trudno je zobaczyć pod mikroskopem, mogą mieć znaczny wpływ na zdrowie. Dowiedz się więcej o mikrodelecjach >>
• DUPLIKACJE to sytuacja odwrotna – pewien fragment chromosomu występuje w nadmiarze. Podobnie jak w przypadku delecji, może to zakłócić rozwój dziecka, prowadząc do nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu.

Zmiany w strukturze chromosomów oraz w ich liczbie obrazuje poniższa grafika:

Jakie objawy dają delecje i duplikacje? Jak często występują?

Choć zmiany takie jak delecje i duplikacje są raczej niewielkie, ich konsekwencje dla zdrowia dziecka mogą być poważne. Ich objawy są różne i zależą od umiejscowienia nieprawidłowości oraz jej wielkości (wyrażanej w Mpz czyli milionach par zasad). Na przykład mikrodelecjom mogą towarzyszyć wrodzone wady narządów, zaburzenia zachowania, niepełnosprawność intelektualna i psychoruchowa, nietypowy wygląd zewnętrzny czy zaburzenia wzrostu.

Częstość występowania wybranych mikrodelecji obrazuje poniższa tabela.

Dlaczego warto wybrać NIPT z analizą delecji i duplikacji

Wybierając NIPT warto wybrać pakiet z delecjami i duplikacjami dla pełniejszego obrazu zdrowia dziecka. Dzięki rozszerzonej analizie można uzyskać więcej ważnych informacji już na wczesnym etapie ciąży.

Analiza delecji i duplikacji w NIPT pomaga wykryć zmiany, które mogłyby zostać pominięte w tradycyjnych badaniach przesiewowych, co może dać lekarzowi dodatkowe wskazówki, a przyszłym rodzicom większe poczucie spokoju, jeśli test nic nie wykryje.

Czy każdy NIPT bada delecje i duplikacje?

Nie wszystkie rodzaje testów NIPT oferują tak szeroki zakres analizy. Jeżeli zależy Ci na pełniejszym obrazie zdrowia dziecka, możesz skorzystać z testu NIPT takiego jak FeliaTest. W wersji Karyo Plus bada ponad 140 delecji i duplikacji (w tym wszystkie równe lub większe niż 7 Mpz oraz bardzo małe zmiany – 9 mikrodelecji o wielkości od 3 Mpz, np. zespół DiGeorge’a).

Na co zwrócić uwagę wybierając test NIPT rozszerzony o delecje i duplikacje?

Jeśli chcesz zrobić NIPT oferujący analizę delecji i duplikacji, zapytaj laboratorium przede wszystkim o jego skuteczność w tym zakresie i dane z walidacji klinicznej. Sprawdź, czy taka skuteczność jest znana i czy została potwierdzona. W przeciwnym razie szeroki zakres zamiast uspokoić może wywołać dodatkowy stres dając np. wynik fałszywie pozytywny (wskazujący na chorobę, której tak naprawdę nie ma).

Istotne są liczby określające:

• CZUŁOŚĆ – czyli zdolność testu do prawidłowego wykrycia nieprawidłowości tam, gdzie ona faktycznie występuje. Inaczej mówiąc, czy test wykryje chorobę. Na przykład jeśli czułość wynosi 99% to oznacza, że test wykryje 99 na 100 przypadków choroby tam, gdzie ona rzeczywiście jest obecna.
• WARTOŚĆ PREDYKCYJNA DODATNIA (PPV) – określa prawdopodobieństwo, że wynik testu, który wykrył zmianę (pozytywny) jest prawidłowy, czyli zgodny z rzeczywistością. Inaczej mówiąc, czy wykryta choroba potwierdzi się. Na przykład PPV równa 80% oznacza, że wynik pozytywny potwierdzi się w 80 na 100 przypadków, ale w 20 na 100 przypadków będzie wynikiem fałszywie pozytywnym (wskazującym na chorobę, której nie ma).
• WARTOŚĆ PREDYKCYJNA UJEMNA (PPN) – określa prawdopodobieństwo, że wynik, który nie wykrył zmiany (negatywny) jest prawidłowy, czyli zgodny z rzeczywistością. Inaczej mówiąc, czy brak wykrytej choroby potwierdzi się. PPN 90% oznacza, że w 90 na 100 przypadków wynik negatywny potwierdzi się, ale w 10 na 100 przypadków będzie to wynik fałszywie negatywny.

I mogą występować spore różnice w tym zakresie między różnymi testami NIPT badającymi delecje i duplikacje.

Przykład… Czułość badania FeliaTest wynosi ponad 99% dla delecji i duplikacji o wielkości powyżej 7 Mpz oraz 83,3% dla mikrodelecji 3-7 Mpz, co wyróżnia go wśród innych nieinwazyjnych badań prenatalnych NIPT. Czytaj więcej >>

Wybierając rozszerzony test NIPT warto też dopytać, w jaki sposób jego skuteczność została określona, czyli o dane z walidacji klinicznej. Nie zawsze test o szerokim zakresie ma skuteczność znaną i potwierdzoną dla wszystkich nieprawidłowości lub jest ona niższa. Walidacja kliniczna może dotyczyć różnej liczby ciąż i pochodzić z jednego lub z różnych badań. Więcej na ten temat piszemy w poradniku poniżej.

Poradnik: Jak wybrać NIPT? Na co zwrócić uwagę przy wyborze? >>

Jak wybrać NIPT o szerokim zakresie analizy? Zdaniem ekspertów

Coraz więcej kobiet decyduje się na wykonanie badań NIPT – i to świetnie, że przyszłe mamy chcą korzystać z nowoczesnej, nieinwazyjnej diagnostyki. Problem pojawia się wtedy, gdy pacjentki mają przed sobą listę kilkunastu różnych testów, z których niektóre obiecują setki wykrywanych chorób. Łatwo wtedy uznać, że skoro test jest popularny, to pewnie najlepszy. Ale w genetyce nie chodzi o popularność czy marketing – liczy się skuteczność i wiarygodność.

Najważniejsze pytanie brzmi: czy ten test przeszedł pełną walidację kliniczną dla całego zakresu badanych chorób, czy tylko dla trzech najczęstszych trisomii? Zdarza się, że podawana „99% czułość” dotyczy wyłącznie zespołu Downa, a w przypadku rzadszych nieprawidłowości dane są niepełne albo wcale ich nie ma. A to ogromna różnica, bo pacjentka nie potrzebuje fałszywego alarmu – tylko pewności, że wynik naprawdę coś znaczy.

Dlatego zawsze zachęcam, by pytać laboratorium o konkretne informacje:

• jaka jest skuteczność dla całego zakresu badania, nie tylko jego fragmentu,
• gdzie i na jakiej grupie pacjentek przeprowadzono walidację (najlepiej na dużej próbie i na populacji europejskiej),
• czy badanie można wykonać także w sytuacjach szczególnych, np. u kobiet przyjmujących heparynę.

Dopiero wtedy możemy powiedzieć, że wybieramy test, który daje nie tylko szeroki zakres analiz, ale przede wszystkim wiarygodne wyniki, potwierdzone klinicznie. A to właśnie one są najważniejsze – bo prawdziwym celem NIPT jest spokój i poczucie bezpieczeństwa przyszłej mamy, a nie kolejny powód do niepokoju. – dr n. med. Renata Posmyk, Specjalista genetyki klinicznej

Polecamy filmy specjalistów zawierające wskazówki jak wybrać test NIPT:

• Lek. Michał Strus: 5 rzeczy, które warto sprawdzić przed wyborem testu NIPT >>
• prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgos: seria filmów Jak wybrać NIPT >>

Podsumowanie